Ongenuanceerd: Verplichte anticonceptie voor vrouwen

Door: Famke Veenstra – 12 oktober 2021

Zo’n week geleden kwam ik een artikel tegen op de site van de NOS, “Rechter verplichte anticonceptie bij vrouwen met ernstige psychiatrische problemen”. In eerste instantie dacht ik dat het artikel zou gaan over een schandaal van een rechter die een slechte keuze had gemaakt of iets dergelijks. Echter, toen ik het artikel las kwam ik erachter dat dit dus een bestaande bevoegdheid is van rechters: een rechter mag over vrouwen (en andere personen die zwanger kunnen worden neem ik aan?) beslissen dat zij verplicht aan de anticonceptie moeten, wegens ernstige psychische problemen. Redenen zouden zijn dat het voor de kinderen sneu zou zijn dat ze nooit een goede band met de moeder kunnen opbouwen omdat ze bij de moeder weggehaald moeten worden. Daarnaast zou dit ook de (psychische) situatie van de vrouw kunnen verslechteren. 

Ergens klinken deze argumenten zo slecht nog niet, maar toch krijg ik er buikpijn van. Ten eerste omdat de voorstanders die in het artikel van de Volkskrant, waarop het artikel van de NOS gebaseerd is, drie mannen zijn. De genoemde tegenstanders: vrouwen. Niet geheel toevallig, als je het mij vraagt. 

Maar eigenlijk maakt het niet eens uit of het nou mannen of vrouwen zijn die voor of tegen zijn. Dat een ander persoon, welk geslacht of gender dan ook, over jou mag beslissen of jij het recht hebt zwanger te worden, geeft mij een schrijnend gevoel. Het doet een inbreuk op de autonomie om keuzes te maken over het eigen lichaam. Natuurlijk kan je je afvragen in hoeverre iemand met zware psychische problemen in staat is autonome keuzes te maken, maar dan nog vraag ik me af wat rechters het recht geeft om voor iemand anders de keuze te maken om hormonen in het lichaam te spuiten (het gaat hier namelijk om de prikpil, een vorm van hormonale anticonceptie). Omdat zij hun keuze baseren op het advies van psychiaters? Hebben psychiaters dan niet eigenlijk de macht? Dat lijkt onjuist. Dus kan een rechter natuurlijk afwijken van het advies van de psychiater. Maar, aannemende dat de psychiater wel over de juiste kennis beschikt van de patiënt en diens situatie, maakt dit de macht van de rechter om een andere keuze te maken dan weer niet een tikkeltje arbitrair? 

Daarbij gaat het hier niet alleen om een manier om ‘simpelweg niet zwanger te worden’. Een prikpil is een vorm van hormonale anticonceptie en aan hormonen inspuiten zitten consequenties. Zo zijn er bijwerkingen als hoofdpijn, pijn in de borsten, een grotere kans op trombose en hart-en vaatziekten en depressiviteit. Dus naast dat het effect kan hebben op de fysieke gesteldheid van de persoon in kwestie, heeft het ook effect op de mentale gezondheid. Dat is opmerkelijk, aangezien dat juist nou de aanleiding zou zijn voor de verplichte anticonceptie! In die zin vraag ik me af hoeveel een persoon met ernstige psychische klachten, of daar erg vatbaar voor is, hier daadwerkelijk bij gebaat is. 

Het NOS-artikel sluit af met: “Het steriliseren van mannen ligt nog gevoeliger, zegt De Groot [oud-kinderrechter, man]. “Omdat dat als onomkeerbaar geldt.””. Heel begrijpelijk! Maar wanneer komt die mannenpil dan eens op de markt? Grapje, hé. Het zou best wel zielig zijn voor mannen als we ze anticonceptie verplichten waarvan ze allerlei nare bijwerkingen krijgen die van grote invloed kunnen zijn op zowel hun fysieke als mentale gezondheid. Die verantwoordelijkheid komt ons, vrouwen / mensen die zwanger kunnen worden, natuurlijk, toe.