Vrijwilligerstoerisme

Door: Aniek Suurmond

20 oktober 2021

Vrijwilligerstoerisme is toerisme waarbij mensen vrijwilligerswerk doen in lokale gemeenschappen. Deze vorm van toerisme is vooral populair onder jongeren. Dit is onderdeel van hun reis en op deze manier willen zij kennismaken met het land wat zij bezoeken. 

In theorie klinkt dit als een goed idee; je helpt mensen terwijl je jezelf ook kan ontdekken. Het combineert slow-travel, het leren kennen van een land, interactie met lokale bevolking, en de mogelijkheid om mensen te helpen. Daarnaast is het een manier om een land te leren kennen op plekken waar weinig andere toeristen zijn. Echter, het wordt nu meer gebruikt voor zelfontwikkeling, het verruimen van de geest, en het ontdekken van nieuwe landen. Na de reis gaan ze naar huis met deze ervaringen, het gevoel dat ze zichzelf ontwikkeld hebben en het idee dat zij de mensen daar geholpen hebben. 

Naast dat er vraagtekens gezet kunnen worden bij het effect van vrijwilligerstoerisme, kan er ook kritiek geuit worden op de intenties hierachter. Gaan de vrijwilligers naar deze plekken of gaan ze vooral als toerist of omdat het goed staat op een cv of staat het mooi op Instagram? Gebruiken ze het om een verschil te maken in hun eigen leven? Hebben zij het vermogen om contact te maken met de lokale bevolking? 

Deze laatste vraag moet vooral gesteld worden, omdat er veel mensen zijn die nog handelen op basis van stereotypen. Het kan voorkomen dat ze niet open staan voor dingen die hun beeld van de wereld in twijfel trekken waardoor ze niet verder kunnen kijken. Als de vooroordelen niet opzij gezet kunnen worden dan is het zeer moeilijk om open gesprekken te voeren en in het verlengde hiervan is het dus ook moeilijk om contact te leggen dat voor beide groepen waardevol is. 

In een campagne van Unicef, genaamd ‘Children are not tourist attractions’, lieten ze weten dat met name weeshuistoerisme veel kwaad kan doen. Weeshuizen moeten veilige plekken zijn voor kwetsbare kinderen en niet een attractie voor toeristen. Potentiële vrijwilligers worden door Unicef ook altijd gevraagd of zij in hun eigen land ook binnen zouden komen lopen in een Weeshuis. In sommige weeshuizen wonen ook kinderen met ouders die op deze manier geld krijgen van de organisatie van de weeshuizen, omdat toeristen vaak geld betalen om daar te kunnen werken. Daardoor belanden er meer kinderen in instituties die schadelijk kunnen zijn voor kinderen. De omstandigheden zijn vaak slecht om meer opbrengsten te garanderen terwijl de familie beloofd wordt dat de kinderen naar school kunnen blijven gaan. 

Als we ervan uitgaan dat deze toeristen vol goede bedoelingen zitten, is dit niet altijd genoeg. Bij deze mensen móét de focus liggen op het helpen van lokale gemeenschappen. Zelfs als dit het geval is dan zijn vrijwilligers vaak nog te kort op één plek om een daadwerkelijk verschil te maken. Daarnaast kan je ook twijfelen of de vrijwilligers gekwalificeerd zijn om het werk uit te voeren dat van ze verwacht wordt. Bovendien is het de vraag of je de lokale bevolking niet in de weg zit door deze werkzaamheden gratis uit te voeren terwijl het ook een inkomstenbron kan zijn. Dit laat zien dat vrijwilligerstoerisme zelfs met de beste bedoelingen schadelijk kan zijn voor de lokale bevolking. 

Verder is het ook belangrijk om te weten dat de landen waar het vrijwilligerstoerisme in aangeboden wordt, niet altijd de landen zijn die hulp het meeste nodig hebben. Dit komt doordat de bedrijven er rekening mee moeten houden dat de landen relatief veilig zijn voor toerisme, omdat deze niet in gevaar gebracht mogen worden. Daarnaast zijn sommige landen populairder dan anderen. Hierbij is de gesproken taal in het land van bestemming belangrijk, omdat vrijwilligers de taal willen spreken om met de bevolking contact te vinden.

De bedrijven die vrijwilligerswerk aanbieden moeten meer transparantie geven over het nut van dit soort vrijwilligerswerk. Daarnaast moet er voor iedereen die meedoet meer verantwoordelijkheid genomen worden door iedereen die meehelpt aan vrijwilligerstoerisme. De beste intenties van toeristen worden uitgebuit, terwijl niet altijd evenveel transparantie is over de gevolgen en gevaren.