Het duurt te lang

Door: Storm Stekelenburg

Na een half jaar gesteggel en moddergooien is het zo ver: inhoudelijke gesprekken over het vormen van een kabinet. Toch blijft het raar dat het een half jaar duurde voordat er eindelijk werd gepraat over regeren, want iedere partij die meedoet wil toch in het kabinet belanden? Waarom duurt het zo lang? De Heraut biedt een paar perspectieven op waarom het zo lang duurde tot er eindelijk wat werd ondernomen.

Powervrouw of doelloos kabaal?

Eén van de hoofdrollen voor een formatie was bestemd voor Sigrid Kaag. De vrouw die zich met haar verkiezingscampagne richtte op nieuw leiderschap. In de D66 campagne lag de focus op Kaag zelf, en hoe ze de politiek zou veranderen. Misschien ook om van het stereotype af te komen dat de D66 geen ruggengraat heeft, om in te spelen op de fouten van Mark Rutte, en om te laten zien dat het wel degelijk anders kan. Kaag stond er stevig in met de gebruikelijke zuil van de D66: medisch-ethische vraagstukken. Hierdoor sloot ze partijen als de ChristenUnie uit en liet ze zien dat de D66 nog ergens voor stond. Zonder succes helaas, want ze zit nu toch aan de onderhandelingstafel met de ChristenUnie. Ai… heeft er iemand toevallig nog een donorruggengraat?

Ook het progressieve blok dat Kaag wilde opbouwen is gefaald. De PvdA en GroenLinks waren bereid te  voldoen aan de eisen van de VVD. Het CDA wilde dat totaal niet, waardoor de D66 in zee moet met de meer conservatieve partijen als de VVD en het CDA. Zij staan niet bekend als partijen die voorstander zijn van de drastische veranderingen zoals de D66 zou willen. Zeker op medisch-ethische kwesties is dit pijnlijk voor de D66 en haar aanhang. Het blijkt dat een wet voltooid leven niet het plan van de Heer is. Een tweede zure appel om doorheen te moeten bijten voor de centrumpartij. Dat nieuwe leiderschap moet nu maar ergens anders vandaan komen.

Naar links! Naar rechts! Naar euhm… waar?

Dat leidt ons naar de echte hoofdrol: Mark Rutte. De winnaar van de verkiezingen en strevende naar zijn vierde termijn. Rutte had het niet bepaald makkelijk door alle kritiek. Van de toeslagenaffaire tot het Omtzigtdebacle, vertrouwen was er nauwelijks. Ook is er al langere tijd kritiek op de rechtervleugel van de VVD. Mark Rutte zou eerder Marx Rutte zijn dan dat hij zich inzet voor de rechtse Nederlander. Rutte probeerde na de verkiezingen een coalitie voor te stellen met de nieuwe winnaars van JA21. Deze werd echter geblokkeerd door D66, die dit te conservatief en te rechts vond. Kaag en aanhang wilde graag een gematigder kabinet, dus Rutte kon niet over rechts. Door D66 werd over links voorgesteld, inhoudende een kabinet met de PvdA en GroenLinks. Rutte was zowaar voorstander. Helaas deed zich ook hier een probleem voor: een partij te veel. De fracties zouden moeten fuseren in de Kamer voor Rutte’s steun. Het linkse blok was daartoe wel bereid, maar de CDA weigerde dit pertinent. Hierdoor was er eindelijk de linkse samenwerking die gewenst werd door velen, maar nog steeds geen resultaat. Maar links-Nederland is dat ondertussen wel gewend.

Rutte kon uiteindelijk niet over links, dus moest weer om zich heen grijpen voor een nieuw kabinet. In de media liet Rutte vaak genoeg weten dat hij graag snel een kabinet wilde vormen, en toch was het telkens weer mislukt. Dit betekende een deuk in het beeld van de leider van de VVD. Het één zeggen en het ander doen zijn we inmiddels wel van hem gewend.

De eindstand is dat Rutte toen hard op zoek moest naar nieuwe mogelijkheden voor een coalitie, en die vond hij gelukkig op de plek waar hij altijd al was: het huidige demissionaire kabinet.

Alles of niets

Voor Wopke Hoekstra en het CDA  waren er hele bittere pillen te slikken deze verkiezingen. Een aanzienlijk verlies in zetels en hierna zelfs het opstappen van een van haar meest belangrijke Kamerleden: Pieter Omtzigt. Veel stemmen waren op Omtzigt. Nu hij de partij verlaat raakt het CDA in een diepe crisis. Familieman Wopke Hoekstra raakt steeds meer van zijn kinderen kwijt. Het CDA is in een neerwaartse spiraal beland. Het lijkt haast wel een linkse partij. Er zijn zelfs peilingen die voorspellen dat het CDA bij nieuwe verkiezingen op 5 zetels zal eindigen.

Door de afname van de steun bij boeren en de interne spanningen blijft er weinig over van het CDA. Een manier om snel aan steun te komen is het beeld van de stevige volkspartij terugbrengen. Dit lijkt Hoekstra’s huidige tactiek, en valt ook te merken aan zijn houding. Hoekstra probeert niet te rechts een coalitie te vormen, dus geen Forum of JA21, maar ook niet te links, geen PvdA of GroenLinks. Hoekstra probeert het kabinet centraal te houden. Geen kabinet van linkse hippies, maar geen kabinet met wappies. Gewoon een kabinet met redelijke mensen voor een redelijk volk. Het scheelt dat de VVD en het CDA ideologische vriendjes zijn. De twee partijen hebben al vaker samengewerkt, dus ze weten wat ze aan elkaar hebben. Samen voorkomen ze dat er een nieuw front zou worden gecreëerd door D66 als zij een protestkabinet zou willen vormen. De christendemocraten proberen zoveel mogelijk uit de huidige coalitie te halen, aangezien ze anders misschien vervagen tot de vergetelheid. Als CDA in het kabinet komt, zou het misschien wel de grootste geluksvogel zijn. Regeren zonder al te veel steun van de Nederlandse bevolking moet je ook maar voor elkaar krijgen.

Wat wel grappig is, is dat alle drie die partijen iets gemeen hebben wat betreft de kabinetsvorming: imago. Ze hebben allemaal hun imago op het spel staan en niemand wil hem verliezen. De partijleiders weten dit van elkaar, dus ze proberen er allemaal zo goed mogelijk uit te komen. Het is voor ons alleen maar hopen of het wat wordt. Wat wel al duidelijk is geworden is dat het huidige kabinet er wel akelig lang over doet. Bier en friet zijn Belgische dingen waar we best een voorbeeld aan kunnen nemen. De tijd voor het vormen van een kabinet liever niet.