Column: Standplaatsgebondenheid

Published by De Heraut on

Standplaatsgebondenheid

Column – Pablo Vinkenoog

In het geval je op uitwisseling gaat bevind je je op een andere plek dan het oord waar je eigenlijk thuishoort. Deze vernieuwde standplaatsgebondenheid is één van de leuke dingen aan studeren in het buitenland. Naast toegang tot onontdekte plekken in de stad van je universiteit, bevinden andere locaties, die eerst te ver weg lagen, zich binnen een steenworp afstand. Een Nieuwe Wereld ligt aan je voeten, zoals een Columbus zeggen zou. Voor mij is deze Nieuwe Wereld Polen, wat op maar 2 uur rijden van Berlijn verwijdert ligt. Een week geleden reisde mijn vrienden en ik daarom af naar de Poolse stad Krakau.

Krakau is een prachtige middeleeuwse stad aan de machtige rivier de Wisla. Een stad die voorheen hoofdstad van Polen was en gesticht werd op de grens van de beschaving. De lime die het katholieke Europa scheidde van het territorium der woeste ruitervolken, die plunderend rondtrokken over de steppes van Rusland. Precies daar lag de vestingstad Krakau, onneembaar voor zijn vijanden. Van die tijd is veel terug te zien. Zo is een deel van de oude stadsmuur nog intact, staat op een heuvel een groot klooster, die tegelijkertijd als fort fungeerde, en kan men nog steeds de versterkte torenwerken bezichtigen, waar de Krakauers vijanden met kokende olie overgoten of onder vallende stenen verpletterden.

Na een hele nacht in de bus gezeten te hebben, het was alsnog 9 uur rijden, kwamen we doodvermoeid aan. We namen plaats in een café op het station en zaten de vroegte uit. In mijn beste Pools bestelde ik een theetje. Allemaal waren we melig van de lange reis, we hadden het gered. Rond een uur of 10 bewogen wij ons in de richting van het centrum. Aan weerszijden rezen statige panden boven ons uit, stammend uit de periode dat de stad nog een onderdeel was van het Boheemse keizerrijk. De bomen aan het eind van de straat lieten al de contouren van een middeleeuwse poort doorschemeren met een architectuur als die van de Efteling.

Wij liepen de poort onderdoor en doorkruisten een nauwe straat, die baadde in het maagdelijke ochtendlicht. De Wawel kathedraal, gelegen aan het marktplein, was in de verte duidelijk te herkennen. Door zijn schoonheid vergat ik mijn moeheid. Aangekomen op het marktplein keek ik mijn ogen uit naar de historische rijkdom van de tweede stad van Polen. We vervolgden onze weg en kwamen aan bij het oude klooster op de heuvel. Hetgeen ik persoonlijk het hoogtepunt vond van onze wandeling. Het uitzicht over de Wisla en zijn andere oever was fenomenaal. Een aangezicht dat mij hopelijk nog lang bijblijft.

Andere dingen die mij ook nog zullen bijblijven zijn het goedkope bier, de Joodse wijk en het heerlijke eten van de kraampjes op straat. Deze voedsel stalletjes verkochten bijvoorbeeld een smaakvol pizzabrood, bedekt met verse kruiden en geitenkaas. Eveneens ontzettend aan te bevelen, zijn de reuze gepofte aardappels met mozzarella en jalapeno erin,. Daarnaast at ik nog iets typisch Pools, waarvan de naam helaas niet is blijven hangen. Rondom en in de oude Joodse wijk Kazimierz kan je dit eetfestijn beleven. Daarbij vind je daar ook veel verschillende soorten bars en restaurants. Mensen die dus van eten, drinken en gezelligheid houden kunnen hier het beste een dag voor uit trekken, want je wil gewoonweg zo lang mogelijk betoverd blijven door haar veelzijdige smaakpalet.

Polen kent een lange tragische geschiedenis, dat valt niet te ontkennen. Daarom vonden wij het belangrijk hier bij stil te staan. Om die reden verruilden wij de veilig progressieve geborgenheid van Krakau voor barakken, prikkeldraad en asgrauwe ruimten. Op anderhalf uur rijden ligt namelijk de banaliteit van het kwaad, kamp Auschwitz, waar in een krappe 3 jaar tijd meer dan een miljoen mensen de dood vonden. Niet voor hun daden, maar puur om wie zij waren. De zwaar beladenheid van deze plek is niet in woorden te vatten. Het enige wat ik kon doen was stilzwijgend de weg lopen die zij ook afgelegd hadden in de hoop dat zoiets nimmer meer zal gebeuren. Tegelijkertijd besefte ik dat er op dit moment nog steeds miljoenen mensen om hun identiteit vermoord of gegijzeld worden. De rondleiding eindigt bij de ruïnes van een vernietigde gaskamer. Die duivels poogden natuurlijk te ontkomen aan hun wandaden.

De tour heeft mij een dieper begrip van het woord macht gegeven. Macht ontstaat uit het behouden van afstand naar degene die je wil onderwerpen. Wil je de overhand bewaren dan zorg je ervoor dat je anderen de vuile klusjes laat opknappen, terwijl jij alleen staat toe te kijken. Men creëerde die afstand in het kamp door het instellen van zogenaamde Kapos, die hoger in rang waren dan de reguliere gevangenen, en het Sondernkommando, dat verantwoordelijkheid droeg over de gaskamers. Zij werden gedwongen om hun eigen mensen de dood in te jagen en hun stoffelijke resten uit te wissen. Hun leed is onvoorstelbaar. De functie van de SS’ers was puur het uitvoeren van executies en af en toe een flinke knauw met een geweerkolf uitdelen. Achter de poorten van Auschwitz lag de hel op aarde.

Het was goed dat wij deze plaats bezocht hebben, het heeft mijn ogen verder geopend. Om daarmee terug te komen op het punt van deze tekst, vernieuwde standplaatsgebondenheid op uitwisseling. Het voordeel daarvan is dus dat je nieuwe ervaringen kan opdoen en dingen kan bezoeken die normaalgesproken te ver van je bed zijn. Het is daarnaast ook nog leerzaam, omdat je in aanraking komt met de verscheidenheid van de gebieden die jouw uitwisselingsstad omringen. Hoe na een paar uur rijden de wereld totaal anders wordt in vergelijking met het vrije bruisende Berlijn. Benut daarom die kans om die plekken te bezoeken. Ga er gewoon voor. Stap zonder verwachtingen op je doel af en beleef het leven.