Onrust in Oekraïne

Door: Aniek Suurmond

De spanningen tussen Oekraïne en Rusland lopen de laatste tijd steeds hoger op. De opbouw van troepen ging door, terwijl dagen vol diplomatiek overleg plaatsvonden. Deze onderhandelingen bleken vruchteloos. 

Rusland eist een toezegging dat Oekraïne en de andere voormalige Sovjetstaten nooit NAVO-lid worden in de toekomst. Daarnaast wil Rusland de garantie dat alle NAVO-troepen zich terugtrekken uit Oost-Europa. Indien er niet aan deze voorwaarden voldaan kan worden, zal Rusland ‘militair-technisch’ op gaan treden. De NAVO heeft deze eisen verworpen.

Langs de grens met Oekraïne is naar schatting tussen de 20 en 25 procent van de Russische troepen gestationeerd. Het gaat hier om ongeveer 100.000 man. Verder is er op foto’s te zien dat er in het gebied veel materieel aanwezig is dat nodig is in het geval dat een oorlog zou beginnen. Hierbij kan je denken aan vrachtwagens die goederen afleveren, veldhospitaal en apparatuur voor het verstoren van communicatie. Naast de zichtbare opbouw, zijn er ook berichten dat bommenwerpers richting de grens geplaatst zijn. Deze zouden zich binnen bereik bevinden, maar zijn niet te zien op foto’s. 

Niet alleen in Rusland zijn troepen te vinden, maar ook in Wit-Rusland en in Transnistrië, in Moldavië. Daardoor zijn er militairen die aangesloten zijn bij de Russen te vinden ten oosten, ten noorden en ten zuiden. De manier waarop deze troepen gestationeerd zijn is al reden voor angst voor een inval, maar daarnaast zijn Oekraïense ministeries slachtoffer geworden van grote cyberaanvallen. Ook worden de Russen die werken in de ambassade in Kiev weggehaald. 

Het Oekraïense leger heeft de laatste jaren veel in defensie geïnvesteerd, onder andere door steun vanuit het Westen. Daarom staan nu naar schatting 200.000 militairen tegenover de Russische manschappen. Ondanks de investeringen zijn de wapens die ze tot hun beschikking hebben verouderd en de cyberaanvallen kunnen mogelijk tegengehouden worden. Indien er een invasie komt, is de kans heel groot dat er geen communicatie vanuit Oekraïne meer mogelijk is. 

Het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en de Baltische staten zijn begonnen met wapensteun. Op die manier willen ze helpen om een grond invasie tegen te gaan. Ook Nederland heeft een motie aangenomen met 108 stemmen om Oekraïne te steunen door het leveren van wapens. Toch zijn niet alle landen even bereid om te helpen middels wapensteun. Duitsland en Frankrijk worden in Kiev gezien als zwak, omdat ze continu hard werken naar een diplomatieke oplossing. Zij willen er alles aan doen om een grootschalige oorlog in Europa tegen te gaan. Duitsland heeft ook een hard standpunt ingenomen door het koppelen van een Russische inval aan het gebruiken van de nieuwe Nord Stream 2, de gasleiding van Rusland naar Duitsland.

Ondanks het militair overwicht van Rusland, is Oekraïne in staat om Rusland te forceren hoge kosten te maken. Enerzijds zorgt een oorlog voor vele doden, maar de kans is ook zeker aanwezig dat Rusland op politiek en economisch vlak geïsoleerd zal worden. Volgens Illia Ponomarenko, een Oekraïense defensiejournalist, zegt dat om deze reden de kans op een invasie niet heel groot is. Poetin dreigt met oorlog om Oekraïne instabiel te houden en omdat het goed is voor binnenlandse propaganda. 

Russische media draait momenteel vooral op de toename van de coronabesmettingen, sneeuwstormen en de Olympische Winterspelen. Oekraïne is niet langer op de voorpagina’s, maar dat betekent niet dat er geen berichtgeving meer is. Rusland zet Oekraïne neer als de agressor. Lavrov laat weten dat als het aan Rusland ligt, er geen oorlog zal komen. Het argument dat hij hiervoor geeft, is dat Rusland altijd is aangevallen en dat zij zichzelf slechts verdedigd hebben. De media uit ook zorgen over een mogelijke invasie van de NAVO in Donetsk en Loegansk. 

Als het wel tot een invasie komt, dan zal dit waarschijnlijk alleen in Donbass zijn. Het conflict in Donbass liep al in 2014 uit tot een gewapend conflict en heeft geleid tot 14.000 doden. Het vredesproces in dit conflict is zeer moeizaam geweest en elk akkoord dat er is geweest, heeft niet voor een langdurig veilig klimaat gezorgd. Voor 2021 zijn er in dit gebied 29 wapenstilstanden geweest. In 2020 was de staakt-het-vuren redelijk stabiel gebleven. Het kan zijn dat deze relatieve vrede doorbroken wordt met als gevolg opnieuw een intensivering van het conflict in deze regio.

Het is dus niet duidelijk hoe groot de dreiging is vanuit Rusland en of het conflict uit zal lopen tot een oorlog. Desalniettemin moet er toch rekening gehouden worden met het mogelijke gevaar. Zelfs een ‘kleine oorlog’ is niet gewenst. De desinformatie die verspreid wordt, moet zorgen voor verdeeldheid onder westerse landen. Het blijft voor nu lastig in te schatten of de troepenopbouw inderdaad een teken is voor het begin van een oorlog; het blijft onduidelijk en onvoorspelbaar.