Performative Activism

Door: Sara Kok

Content Warning: Seksueel misbruik, pedofilie, racisme. 

Op 3 december ging door heel Nederland de nieuwe film van Woody Allen in première: Rifkin’s Festival. De vorige film van Allen, A Rainy Day in New York, is ten tijde van de #MeToo movement door de toenmalige distributeur, Amazon, laten vallen. De film is echter buiten de Verenigde Staten zonder problemen uitgebracht en heeft wereldwijd meer dan 20 miljoen dollar opgebracht. En dat terwijl de twee hoofdrolspelers, Timothée Chalamet en Rebecca Hall, allebei hun spijt hebben van hun rol in de film en beide hun salaris van de film gedoneerd hebben aan goede doelen die slachtoffers van seksueel misbruik helpen. Andere grote namen in Hollywood die zich tegen Allen uitgesproken hebben zijn Greta Gerwig, Elliot Page, Natalie Portman en Grey’s Anatomy-maker Shonda Rhimes. 

Maar wat heeft Woody Allen dan gedaan om dit (niet) te verdienen? Dit komt allemaal terug op beschuldigingen door zijn geadopteerde dochter Dylan Farrow. Farrow beweert dat Allen haar op haar zevende seksueel misbruikt heeft. Zij geeft ook aan dat er vaker ongepast gedrag was – wat gezien werd door babysitters, familieleden, zelfs haar kleine broertje Ronan Farrow. Tegen de tijd dat het misbruik plaatsvond was Allen zelfs in therapie om zijn ongepaste gedrag tegenover zijn dochter aan te pakken. Farrow spreekt zich al 20 jaar uit over wat haar overkomen zou zijn, maar toch kregen werden haar beschuldigingen door velen niet geloofd tot het begin van de #MeToo* beweging in Hollywood. Er zijn in de loop van de tijd verschillende onderzoeken naar geweest, die elkaar tegenspreken over de echtheid van de beschuldigingen. Farrow en haar naasten zijn echter van mening dat dit vooral is door de macht en druk die Allen uitoefende. In 2017 schreef Farrow in The Los Angeles Times over deze machtsmiddelen die Allen gebruikte en beweerde dat die hetzelfde waren als de technieken die Harvey Weinstein gebruikte. Zij vroeg zich publiekelijk af waarom Weinstein wel publiekelijk veroordeeld werd, en Allen niet. Naar aanleiding van dit artikel hebben velen in Hollywood zich tegen Allen uitgesproken en werd A Rainy Day in New York door Amazon laten vallen. 

Maar waarom wordt Rifkin’s Festival dan wel gewoon in Nederland vertoond? Waarom mocht deze film openen op het prestigieuze San Sebastian Film Festival? Waarom, als zoveel mensen zich uitgesproken hebben tegen Allen, heeft hij nog steeds de macht, prestige en het geld dat hij verlangt? Het antwoord is makkelijk: performative activism**.

Performative activism houdt in dat iemand zich ergens voor inzet om hun eigen imago te behouden zonder daadwerkelijk iets te betekenen voor de zaak waarvoor die persoon zich in zou zetten. Een goed voorbeeld hiervan zijn de zwarte vierkantjes die op 2 juni 2020 social media vulden. De bedoeling van deze dag, ook wel Blackout Tuesday, was voor niet-zwarte mensen om een dag stil te blijven op social media en de stemmen van zwarte mensen te steunen en ruimte geven om gehoord te worden. Uiteindelijk was de uitkomst heel anders. Voor velen ging het niet verder dan een zwart vierkantje in de insta-story. Dit werd vaak niet gevolgd door concrete actie door de persoon die de post maakte en door het veelvuldig gebruik van de hashtag #BlackLivesMatter erbij, werden posts van zwarte creators op het platform verdrongen. Uiteindelijk had dit geen positieve verandering tot gevolg, maar het zag er wel goed uit. Dit is wat er bedoeld wordt met performative activism, het is een optreden, een toneelstukje, maar geen echt activisme. Je kunt je uiten over een zaak maar je moet daar dan ook naar handelen om daadwerkelijk iets te veranderen. 

Iets soortgelijks zien we bij de situatie van Allen. In 2017 heeft men zich met man en macht tegen hem uitgesproken, maar echte consequenties zijn er niet. Acteurs spelen nog steeds in zijn films, filmfestivals laten zijn films openen en filmhuizen door heel de wereld draaien zijn films, waarvan de opbrengst direct Allen’s zak in gaat. Want, als je Allen’s nieuwe film niet draait loop je inkomsten mis, of stoot je zijn supporters tegen de scheen. Het is makkelijk om iets te zeggen, maar moeilijker om er ook naar te handelen. Je kan je zo activistisch uitspreken als je wilt, je kunt #MeToo en Black Lives Matter steunen, maar is dat iets waard als je er niet naar handelt?

*Het is belangrijk om bewust te zijn van het feit dat #MeToo bedacht is door zwarte Amerikaanse activiste Tarana Burke in 2006 en in 2017 overgenomen is in Hollywood. 

**De oorsprong van de term kon ik online niet vinden maar ik weet wel dat de term veel gebruikt wordt met betrekking tot Black Lives Matter en over het algemeen door de zwarte gemeenschap in de Verenigde Staten en daarbuiten.