Forum voor Democratie

Door: Jonas Hoekstra

Het voortbestaan van FvD hangt aan een zijden draadje. Baudet verliet zijn positie als lijsttrekker maar poogde daarna, heel paradoxaal toch terug te keren als leider van de partij. Kunnen we hier een duidelijke strategie in ontdekken, of is dit een voorbeeld van een vaak terugkerend patroon?

Op maandag 23 november komen er allegaties naar buiten gericht op een lid van JFVD (Jongerenorganisatie Forum voor Democratie). Baudet zegt hier de schuld hiervan op zich te nemen en treedt daarom af als lijsttrekker. Vervolgens, zegt Baudet toch terug te willen keren als lijsttrekker en dat hij lijsttrekker verkiezingen wil uitroepen. Het partijbestuur van FvD weigert dit, en Baudet voelt zich ‘uit de partij gezet’. Het partijbestuur stelt dat Baudet antisemitische en radicaal rechtse uitingen zou hebben gedaan, waar het zich duidelijk van wil afzetten.

Het vertrouwen in Baudet, binnen zijn eigen partij is dus betwijfelbaar, maar anderzijds is Baudet wel de meest prominente persoon binnen de partij, en vermoedelijk voor veel mensen ook de reden waarom zij op de partij hebben of zouden stemmen. Het is interessant om te zien hoe er een schisma is ontstaan binnen de partij zelf. Sommigen, zoals Theo Hiddema hebben expliciet hun steun aan Baudet verkondigt, ook na al deze gebeurtenissen. 

Partij disputen en schisma’s zijn niets nieuws in de Nederlandse politiek. Vorig jaar heb ik onderzoek gedaan naar de Boerenpartij en het is opvallend om te zien hoeveel gelijkenissen er zijn tussen de situatie in die partij toen en de FvD nu. De Boerenpartij kende immers een enorme groei binnen een korte tijd, en kreeg stemmen die ver buiten hun beoogde doelgroep lag (een groot percentage van stemmen kwam uit de steden). Het partijbestuur en partijorganisatie groeide echter niet mee. En deze was vanaf het begin al gekenmerkt door een aantal interne disputen en veel logistieke problemen. Hoewel bij FvD het partijbestuur en de kwaliteit van organisatie aanzienlijk beter is, wordt ook de FvD gekenmerkt door de explosieve groei en problemen vanaf het begin. Zoals u zich misschien nog herinnert, was er een enorm fraude schandaal binnen de partij na een van haar eerste electorale successen. De Boerenpartij viel uiteindelijk uiteen door interne disputen over de richting van de partij, en hoewel de FvD nog niet uiteen is gevallen, is er een aanzienlijke kans dat dit zal gebeuren.

Ook de LPF zag zichzelf ten onder gaan door interne disputen nadat Fortuyn overleed. In deze zin is een lijsttrekker in veel gevallen wel belangrijk, met een haast ceremoniële rol om een partij een duidelijk doel en richting te geven, om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Als een lijsttrekker dit niet kan, doordat zijn eigen ideeën over waar de partij heen moet in twijfel worden getrokken, of ontbreekt aan sterke organisatorische capaciteiten, dan zal een partij al snel onderhevig zijn aan interne disputen en schisma’s. Het verdwijnen van een lijsttrekker, waar een partij voor haar succes sterk op leunde, kan in zo’n geval een nog dramatischer effect hebben.

Het sentiment van veel leden van de FvD, dat Baudet te ver is afgegleden naar radicaal rechtse opvattingen en de verkeerde richting voor de partij kiest zal geen nieuw fenomeen zijn. Ik vermoed dat deze zich al langere tijd aan het ontwikkelen is onder veel leden en stemmers, met dramatische gevolgen. De, al dan niet symbolische, terugtrekking en afwezigheid als lijsttrekker van Baudet gedurende 1 dag, was genoeg om ervoor te zorgen dat de partij zich opdeelt in verschillende groepen binnen de partij, en de partij nu compleet lam ligt. 

Concluderend is het patroon dat we hier zien voltrekken niets nieuws in de Nederlandse politieke geschiedenis. Interne disputen, zeker over de toekomst en richting van een partij kunnen haar ondergang betekenen. Over de toekomst van FvD kunnen we nu nog niets zeggen, maar het ziet er zeker niet rooskleurig uit.