Een tijdperk Merkel
Een tijdperk Merkel
Door: Simone Vlug
In 2018 liet Angela Merkel weten dat ze na haar huidige termijn als bondskanselier zal aftreden. Dit jaar is het dan echt zover; het einde van een tijdperk Merkel. Voor velen voelt het maar raar, na inmiddels 15 jaar verlaat Merkel haar positie als leider van Duitsland. Vorige maand werd een nieuwe partijvoorzitter voor de CDU gekozen, na het opstappen van Annegret Kramp-Karrenbauer. De opvolger: Armin Laschet. Als partijvoorzitter is het niet onwaarschijnlijk dat Laschet zich aankomende september kandidaat zal stellen als bondskanselier. Een belangrijke verandering voor Duitsland, Nederland én Europa dus. Samen met docent Docent Duitse taal & cultuur Henning Meredig blikt De Heraut terug op een tijdperk Merkel, en kijken we voorzichtig naar de toekomst.
Toen Angela Merkel bondskanselier werd, zag het politieke landschap er compleet anders uit. George W. Bush was president van de VS, Tony Blair won voor de derde keer de general election in het Verenigd Koninkrijk, en hier in Nederland had Balkenende het voor het zeggen. Waar andere staatshoofden werden vervangen bleef Merkel staan. Toen Merkel in 2005 aan haar eerste termijn begon is dat niet zozeer wat mensen meteen hadden verwacht. Meredig vertelt hoe er in Duitsland destijds over werd gedacht: “Het was iets nieuws, de eerste vrouw als bondskanselier, en er was meer het credo van “laat het haar maar proberen”. Dat het zo’n lange termijn zou worden, hadden ze niet verwacht, dat is naderhand gegroeid, en dat heeft denk ik ook met stabiliteit te maken.” Over de vele jaren van haar ambtstermijn wordt Merkel inderdaad vaak genoemd als iemand die voor stabiliteit zorgde. Volgens Meredig is dit mede te danken aan Merkels rationele en, wanneer nodig, pragmatische kijk op zaken. “Ik denk, als je haar vergelijkt met andere politici, dat Merkel het talent had om ook in crisissituaties rustig te blijven. Dat past ook bij haar achtergrond, ze is eigenlijk gepromoveerd scheikundige.” Hierdoor heeft Merkel een rationele kijk op zaken. Ze heeft het talent om uitdagende crisissituaties op te lossen zonder de controle te verliezen, mede door haar achtergrond, en mede door haar persoonlijkheid. “Merkel handelt meer in het belang van haar taken als politici, en daar kijkt ze rationeel naar, dan dat het gaat over persoonlijke profilering. Dat past niet bij haar als persoon,” aldus Meredig.
De keerzijde van de medaille
Ook staat Merkel bekend om haar stevige eurobeleid en het abrupte afschaffen van kerncentrales. Door velen wordt ze hiervoor bewondert. Maar er is een keerzijde van de medaille. In zuidelijke EU lidstaten zorgde Merkels beleid tijdens de eurocrisis voor veel onvrede. “Merkel heeft gezegd dat wanneer we op Europees niveau een oplossing willen vinden voor de eurocrisis, dat er dan ook harde eisen aan verbonden zijn om die landen te redden.” legt Meredig uit. In de zuidelijke lidstaten werd dit opgevat als een te strenge handhaving. Hierdoor is haar populariteit binnen Europa destijds afgenomen. Ook in de binnenlandse politiek kreeg Merkel met ontevredenheid te maken. Gedurende haar ambtstermijn heeft Merkel de CDU steeds meer naar het midden verschoven. Het afschaffen van de kerncentrales werd door vele Duitsers goed ontvangen, maar was minder in lijn met de visie van de CDU. Ook het toelaten van vluchtelingen viel in tegenstelling tot Merkels beleid tijdens de eurocrisis niet zo goed in de smaak. In de eerstvolgende verkiezingen verloor de CDU 65 zetels in het parlement. Een gevolg daarvan was dat de rechts-populistische partij AFD juist veel zetels haalde. Meredig legt uit waarom: “Omdat een deel van haar kiezers, met name conservatieve kiezers, zich hebben afgescheiden van de CDU en de wat rechtsere kant opgingen”. De vluchtelingencrisis zorgde voor een breuk binnen haar eigen partij tussen centristische en meer conservatieve kiezers. “Het is een punt waarvan je kan zeggen dat het een keerpunt is, maatschappelijk, maar ook voor Merkel’s eigen carrière. Het heeft haar positie in de binnenlandse politiek zeker niet goed gedaan.”
“Armin Laschet” by Medienmagazin pro is licensed with CC BY-SA 2.0. To view a copy of this license, visit https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/
Een uitdaging voor Laschet
Ook voor de sinds januari verkozen partijvoorzitter Armin Laschet kan deze tweesplitsing in de CDU nog voor uitdagingen zorgen. Laschet won de verkiezingen met slechts een kleine meerderheid. Dit zal voor hem zowel als partijleider als mogelijke kandidaat voor bondskanselier consequenties hebben. “De grootste uitdaging wordt voor hem dat hij het vertrouwen aan de ene kant moet houden, maar het vertrouwen van die kant die niet voor hem heeft gestemd juist moet winnen.” Laschet kan niet zeggen dat hij heel de CDU achter zich heeft staan. Meredig is het er mee eens dat dit weleens kan beteken dat de meer conservatieve leden van de CDU liever de partijvoorzitter van hun conservatieve zusterpartij de CSU als kandidaat naar voren schuiven. Er zijn verschillende leden die niet voldoende vertrouwen in Laschet hebben en hun voorkeur voor Markus Söder van de CSU uiten. Dit maakt het voor Laschet extra moeilijk, hij moet een partij leiden die intern verdeeld is.
De zeventiende deelstaat
Wat zou Laschet voor Nederland kunnen gaan betekenen? Wat er over de grens gebeurt heeft ook hier gevolgen, en Duitsland en Nederland werken op sommige gebieden nauw samen. Vandaar dat Nederland ook wel eens de zeventiende deelstaat van Duitsland wordt genoemd. Zal een nieuwe bondskanselier hier verandering in brengen? Meredig merkt op dat Laschet nauwe connecties heeft met Nederland. Mocht Laschet bondskanselier worden, dan zal dit in elk geval niet negatief uitpakken voor Nederland. Laschet komt zelf uit de regio Noordrijn-Westfalen, dicht bij de grens van Nederland. Hij heeft altijd veel waarde gehecht aan de connectie met Nederland. Hij was meerdere keren op bezoek bij bedrijven hier, onder andere de Rotterdamse Haven, en hij heeft regelmatig overleg met Mark Rutte. Meredig licht dit verder toe, “Laschet heeft goed voor ogen wat de gezamenlijke belangen van Duitsland en Nederland zijn, niet dat Merkel en andere politici dat niet hebben, maar hij heeft daarbij ook de persoonlijke binding met de grensregio. En dat zou, zoú, misschien ook een positieve invloed op de Duits-Nederlandse betrekkingen kunnen hebben. Maar dat weten we natuurlijk nog niet zeker.” Of Laschet daadwerkelijk bondskanselier wordt blijft echter nog spannend. Het is eerst afwachten of Laschet genoeg support binnen de partij kan krijgen.
